Een manier om een gedenkwaardig verhaal te maken is door de tijd te nemen om je personages te laten ademen. Bouw een scène waarin je de vertelstructuur verlaat en laat je lezers een band krijgen met je personages door ze te laten ademen.
Je structuur is belangrijk, maar niet heilig. Je alleen richten op structuur kan leiden tot een doods verhaal. Als het boek uit is, of de film afgelopen, voel je je enigszins leeg. Er is veel gebeurd, maar er was niets van belang. Dit zijn echt vergeetbare verhalen.
Dus, hoe ga je onvergetelijke verhalen schrijven? In één woord: karakter. In één zin: hou niet stringent vast aan je vertelstructuur. Laat je personages ademen. Eén manier om dit te doen is door je verhaal te pauzeren een kakkerlakkenrace in te voegen.
Wat is een kakkerlakkenrace?
Een kakkerlakkenrace is een onbelangrijk moment in je verhaal waarin je personages de kans krijgen om ‘gewoon’ zichzelf te zijn zonder de plot noodzakelijkerwijs vooruit te helpen. Het is een moment waarop je het verhaal pauzeert om je lezers een band met je personages te laten krijgen.
De scènes zijn overbodig in termen van je plot, maar essentieel om je personages tot leven te brengen. Je zult vaker wel dan niet merken dat de meest geliefde en iconische momenten in boeken en films kakkerlakkenraces zijn.
Waarom noemen we ze een kakkerlakkenraces?
Een schrijfvriend van me noemt ze zo en hij kreeg die term van een vriendin van hem, die het waarschijnlijk van een vriend van haar kreeg. Ik noemde ze ‘eitjesscènes’ (ik vertel je zo waarom), maar ik ben ze graag kakkerlakkenraces gaan noemen.
Laat me je enkele voorbeelden geven om te illustreren waarom deze scènes belangrijk en zo geliefd zijn. Het heeft alles te maken met personages laten ademen.
Eitjesscènes
De reden dat ik ze eitjesscènes noemde, is vanwege de “50 eieren” scène in “Cool Hand Luke”. Deze scène, uit een film met Paul Newman en George Kennedy, is een typische kakkerlakkenrace.
Voor de vertelstructuur heeft de film deze scène niet nodig. Je zou hem gemakkelijk kunnen deleten zonder de uitkomst van het verhaal te beïnvloeden. Niemand zou hem missen, afgezien van het feit dat het de meest iconische scène in de film is.
Dat wil niet zeggen dat de scène zinloos is. Hij ontwikkelt het karakter Luke en zorgt ervoor dat de andere gevangenen hem verheerlijken. Toch zijn er andere scènes die dat doen op een manier die het verhaal voortstuwt. De eitjesscène doet niets anders dan gewoon bestaan en geweldig zijn. Ik denk dat de reden dat hij zo geliefd is omdat hij totaal belachelijk en willekeurig is.
Kakkerlak Jack
Een andere grote kakkerlakkenrace is de volgende scène uit “One Flew Over the Cuckoo’s Nest”. McMurphy (Jack Nicholson) lobbyt tevergeefs bij zuster Ratched om de tv aan te zetten voor de World Series. Als dat mislukt vertelt hij een fantasiemoment uit het spel.
Net als de “50 eieren” scène doet het structureel niets. Hij kan er best uit en als je de film nog niet hebt gezien, zou je nooit weten dat er iets mist. Maar hoe geweldig is deze scène?
Heb je het tegen mij?
Waar zou “Taxi Driver” zijn zonder het volgende iconische moment? Het is totaal niet nodig. Knip het eruit en je hebt nog steeds een strak psychologisch meesterwerk. Toch is dit de scène die iedereen citeert. Het is vermeldenswaard dat dit een improvisatie van Robert DeNiro was.
Thors hamer
Om een meer recent voorbeeld te gebruiken, kijk eens naar een scène uit de Avengers: Age of Ultron. Ik zou het geen iconische scène willen noemen, maar Marvels bereidheid om twee minuten te besteden aan wat, verhalend gesproken, een wegwerpscène is, is wat hun films onderscheidt van andere moderne actiefilms.
Het is grappig, het is cool, en wat meer is, door getuige te zijn van wat voelt als een moment achter de schermen, krijgen we een band met deze personages.
In dit soort films en boeken is er meestal zoveel bombastische actie dat schrijvers zelden de tijd nemen (mogen nemen) om in te zoomen op details. Maar hoe geweldig is Thors gezicht als Captain America de hamer maar een klein beetje laat bewegen?
De druk op schrijvers om in te korten is groot. Elke scène moet tellen. Elke scène moet de plot ondersteunen, de spanning verhogen en in het verhaal passen. Dit geldt vooral voor bepaalde genres, zoals thrillers. Ons wordt verteld om onze karakters in vluchtige penseelstreken te schetsen.
Maak een blijvende indruk door personages te laten ademen
Dit alles is een goed advies. Maar als je uitsluitend dat doet, maak je geen blijvende indruk op je lezers. Mensen willen meer dan ‘karakterontwikkeling’. Ze willen gedenkwaardige momenten. Iconische verhaalscènes. Denk maar even aan een paar van de meest memorabele karakters: Bondschurk Jaws, Lisbeth Salander, Hannibal Lecter, Forrest Gump, of Snuf de Hond. Ze willen kakkerlakkenraces.
Het punt is dat lezers niet weten dat ze kakkerlakkenraces willen. Ze denken dat ze grote concepten willen. Mensen stonden niet in de rij voor Jaws om drie dronkaards in een boot met elkaar te zien praten. Maar ik zou zeggen dat deze scène, die begint met een klassieke kakkerlakkenrace (littekens vergelijken), het meest aangrijpende moment van de hele film is. En er is geen enkele haai te zien. Hetzelfde geldt voor “Lethal Weapon 3” waarin Mel Gibson in littekens wedijvert met Rene Russo.
Mensen zijn dol op sitcoms omdat het per definitie kakkerlakkenraces zijn. Er is een reden waarom “Friends” zo populair was. Mensen hielden van de personages. Kijkers stemden elke week 30 minuten af om hun tv-vrienden te zien rondhangen. Plots in sitcoms zijn secundair; het zijn slechts excuses voor de personages om gekke dingen te doen. Sitcoms zijn op hun best, zoals Jerry Seinfeld het ooit uitdrukte, als er niets gebeurt.
Leuk om te schrijven
Het goede nieuws is dat kakkerlakkenraces leuk zijn om te schrijven. Als ik aan een verhaal begin en heb bedacht wie de personages zijn, zet ik ze graag in willekeurige situaties om een idee te krijgen van wie ze zijn. Soms zijn dit gewoon oefeningen die me helpen mijn personages te begrijpen. Ik laat ze nooit aan iemand zien. Soms leveren ze goed voer voor mijn boek. Meestal merk ik dat hoe verder van de plot verwijderd mijn kakkerlakkenrace is, hoe beter.
Je wilt ook niet te veel kakkerlakkenraces in je boek opnemen, anders begint het doelloos te voelen. Probeer de volgende keer dat je aan je boek schrijft even pauze te nemen van je structuur. Maak je geen zorgen over de opruiende incidenten van je personages. Stuur ze naar de supermarkt. Kijken wat er gebeurt. Laat je personages ademen.
Misschien creëer je een iconisch moment waarbij je stoere ruimte-avonturier en haar kameraden een time-out nemen van de Melkweg redden om tandpasta te kopen.
Laatste update 9 May 2022 door Edwin